Παιδική Αγχώδη Διαταραχή

Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό και υγιές συναίσθημα που βοηθά τα άτομα να ανταποκριθούν σε κινδύνους ή προκλήσεις. Ωστόσο, όταν το άγχος γίνεται υπερβολικό, επίμονο και παρεμβαίνει στην καθημερινή ζωή, μπορεί να εξελιχθεί σε αγχώδη διαταραχή. Η παιδική αγχώδης διαταραχή αναφέρεται σε μια ομάδα καταστάσεων ψυχικής υγείας που χαρακτηρίζονται από υπερβολικό και παράλογο φόβο ή ανησυχία και επηρεάζουν παιδιά και εφήβους κάτω των 18 ετών.

Τύποι αγχωδών διαταραχών:

• Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή (GAD) – Τα παιδιά με GAD βιώνουν υπερβολική και ανεξέλεγκτη ανησυχία για ένα ευρύ φάσμα καθημερινών καταστάσεων, όπως η σχολική επίδοση, οι φιλίες ή τα οικογενειακά ζητήματα.

• Διαταραχή άγχους αποχωρισμού – Αυτή η διαταραχή χαρακτηρίζεται από τον έντονο φόβο ενός παιδιού να βρεθεί μακριά από τους γονείς του ή τους κύριους φροντιστές του. Το άγχος αποχωρισμού είναι φυσιολογικό στα μικρά παιδιά, αλλά μετατρέπεται σε διαταραχή όταν ο φόβος είναι υπερβολικός και επιμένει πέρα από την κατάλληλη για την ηλικία αναπτυξιακή περίοδο.

• Διαταραχή κοινωνικού άγχους – Γνωστή και ως κοινωνική φοβία, η διαταραχή αυτή περιλαμβάνει έντονο φόβο και αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων λόγω ανησυχιών για το αν θα κριθούν, θα ντραπούν ή θα ταπεινωθούν.

• Επιλεκτική Αλαλία – Τα παιδιά με επιλεκτική αλαλία δυσκολεύονται να μιλήσουν σε συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις, όπως στο σχολείο ή σε δημόσιο χώρο, παρά το γεγονός ότι μπορούν να μιλήσουν άνετα στο σπίτι ή με στενά μέλη της οικογένειας.

• Ειδικές φοβίες – Η ειδική φοβία είναι ένας έντονος, παράλογος φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση, όπως τα ζώα, τα ύψη ή οι καταιγίδες.

• Διαταραχή πανικού – Αυτή η διαταραχή περιλαμβάνει ξαφνικές και επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού, οι οποίες είναι επεισόδια έντονου φόβου που συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, δύσπνοια ή ζάλη.

Αιτίες παιδικής αγχώδους διαταραχής:

Η ανάπτυξη των αγχωδών διαταραχών στα παιδιά επηρεάζεται από μια σύνθετη αλληλεπίδραση γενετικών, περιβαλλοντικών και νευροβιολογικών παραγόντων. Ορισμένες από τις κύριες αιτίες περιλαμβάνουν:

• Γενετικοί παράγοντες – H γενικευμένη αγχώδης διαταραχή τείνει να εμφανίζεται σε οικογένειες, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι γενετικοί παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή της. Τα παιδιά με οικογενειακό ιστορικό άγχους ή άλλων διαταραχών ψυχικής υγείας διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν και τα ίδια αγχώδη διαταραχή.

• Περιβαλλοντικοί παράγοντες – Ορισμένες εμπειρίες ζωής και περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη αγχωδών διαταραχών στα παιδιά. Σε αυτούς περιλαμβάνεται η έκθεση σε χρόνιο στρες, οικογενειακές συγκρούσεις ή τραυματικά γεγονότα, όπως ατυχήματα, φυσικές καταστροφές ή κακοποίηση.

• Χημεία του εγκεφάλου – Οι ανισορροπίες στους νευροδιαβιβαστές, τους χημικούς αγγελιοφόρους στον εγκέφαλο, μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη αγχωδών διαταραχών. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή έχουν αλλοιωμένα επίπεδα ορισμένων νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη και η νορεπινεφρίνη.

• Τραυματικές εμπειρίες – Η βίωση ή η παρακολούθηση ενός τραυματικού γεγονότος, όπως ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, μια φυσική καταστροφή ή μια σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση μιας αγχώδους διαταραχής στα παιδιά.

Αναγνώριση των συμπτωμάτων:

Η αναγνώριση των συμπτωμάτων της παιδικής αγχώδους διαταραχής είναι απαραίτητη για την έγκαιρη παρέμβαση και την αποτελεσματική θεραπεία. Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τον συγκεκριμένο τύπο αγχώδους διαταραχής, αλλά ορισμένα κοινά συναισθηματικά, σωματικά και συμπεριφορικά σημάδια περιλαμβάνουν:

Α. Συναισθηματικά σημάδια:

• Υπερβολική ανησυχία – Τα παιδιά με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή μπορεί να ανησυχούν συνεχώς για διάφορες πτυχές της ζωής τους, όπως το σχολείο, οι φιλίες ή τα οικογενειακά ζητήματα, ακόμη και όταν δεν υπάρχει προφανής λόγος ανησυχίας.
• Ευερεθιστότητα – Τα αγχώδη παιδιά μπορεί να ταράζονται ή να απογοητεύονται εύκολα, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν αυξημένη ευερεθιστότητα και κυκλοθυμία.
• Φόβος του λάθους – Τα παιδιά με αγχώδεις διαταραχές μπορεί να έχουν έντονο φόβο της αποτυχίας ή του λάθους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε τελειομανία και αναβλητικότητα.
• Δυσκολία συγκέντρωσης – Το άγχος μπορεί να καταστήσει δύσκολο για τα παιδιά να επικεντρωθούν σε εργασίες ή σχολικές εργασίες, με αποτέλεσμα τη μειωμένη προσοχή και συγκέντρωση.

Β. Σωματικά σημάδια:

• Κόπωση – Το άγχος μπορεί να είναι ψυχικά και σωματικά εξαντλητικό, με αποτέλεσμα τα παιδιά να αισθάνονται κουρασμένα και ληθαργικά, ακόμη και με επαρκή ύπνο.
• Διαταραχές ύπνου – Τα παιδιά με αγχώδεις διαταραχές μπορεί να έχουν πρόβλημα να αποκοιμηθούν, να παραμείνουν στον ύπνο ή να βλέπουν συχνά εφιάλτες, οδηγώντας σε διαταραγμένα πρότυπα ύπνου.
• Πονοκέφαλοι ή στομαχόπονοι – Το άγχος μπορεί να εκδηλωθεί με σωματικά συμπτώματα, όπως συχνοί πονοκέφαλοι ή στομαχόπονοι, οι οποίοι συχνά δεν έχουν σαφή ιατρική εξήγηση.
• Μυϊκή ένταση – Τα αγχώδη παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν μυϊκή ένταση, με αποτέλεσμα πόνους, αίσθημα πόνου ή αίσθημα ανησυχίας.

Γ. Συμπεριφορικά συμπτώματα:

• Αποφυγή ορισμένων καταστάσεων – Τα παιδιά με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή μπορεί να αποφεύγουν καταστάσεις ή δραστηριότητες που προκαλούν το άγχος τους, όπως κοινωνικές εκδηλώσεις, σχολικές παρουσιάσεις ή συγκεκριμένες τοποθεσίες.
• Επιδίωξη συνεχούς επιβεβαίωσης – Τα αγχώδη παιδιά μπορεί να ζητούν συχνά επιβεβαίωση από τους γονείς, τους δασκάλους ή τους συνομηλίκους σχετικά με την απόδοση ή την ασφάλειά τους, ακόμη και όταν δεν υπάρχει προφανής λόγος ανησυχίας.
• Δυσκολία στο να κάνουν φίλους – Το κοινωνικό άγχος και η υπερβολική ανησυχία μπορεί να καταστήσουν δύσκολο για τα παιδιά με αγχώδεις διαταραχές να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν φιλίες.
• Μείωση των σχολικών επιδόσεων – Το άγχος μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να συγκεντρώνεται και να ολοκληρώνει τις εργασίες του, οδηγώντας σε μείωση των ακαδημαϊκών επιδόσεων.

Πώς να υποστηρίξετε ένα παιδί με αγχώδη διαταραχή;

Εάν υποψιάζεστε ότι ένα παιδί παλεύει με μια αγχώδη διαταραχή, είναι σημαντικό να του παρέχετε υποστήριξη και ενθάρρυνση. Ακολουθούν ορισμένες στρατηγικές για να βοηθήσετε:

• Ενθαρρύνοντας την ανοιχτή επικοινωνία – Δημιουργήστε ένα περιβάλλον στο οποίο το παιδί θα νιώθει άνετα να συζητά τα συναισθήματα και τις ανησυχίες του. Ακούστε με ενσυναίσθηση και επικυρώστε τα συναισθήματά του, προσφέροντας παράλληλα καθησυχασμό και καθοδήγηση.
• Δημιουργώντας ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον – Δημιουργήστε ρουτίνες και δομές για να βοηθήσετε το παιδί να νιώσει ασφάλεια και έλεγχο. Ενθαρρύνετε τη συμμετοχή σε δραστηριότητες που ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και προσέξτε τις δικές σας αντιδράσεις στο στρες, καθώς τα παιδιά συχνά διαμορφώνουν τις στρατηγικές αντιμετώπισης των προβλημάτων τους με βάση τις στρατηγικές των φροντιστών τους.
• Προώθηση υγιών στρατηγικών αντιμετώπισης – Διδάξτε στο παιδί τεχνικές χαλάρωσης, όπως ασκήσεις βαθιάς αναπνοής ή προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, για να βοηθήσετε στη διαχείριση του άγχους. Ενθαρρύνετε την τακτική σωματική δραστηριότητα, την ισορροπημένη διατροφή και τον επαρκή ύπνο για την υποστήριξη της συνολικής ψυχικής και σωματικής ευεξίας.
• Αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας όταν είναι απαραίτητο – Εάν το άγχος του παιδιού είναι σοβαρό, επίμονο ή προκαλεί σημαντική δυσφορία, μπορεί να είναι χρήσιμο να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως ψυχολόγο ή ψυχίατρο, ο οποίος ειδικεύεται στη θεραπεία αγχωδών διαταραχών στα παιδιά.

Θεραπευτικές επιλογές:

Υπάρχουν διάφορες τεκμηριωμένες θεραπευτικές επιλογές για τις αγχώδεις διαταραχές των παιδιών, μεταξύ των οποίων:

• Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) – Αυτή η μορφή θεραπείας επικεντρώνεται στον εντοπισμό και την αλλαγή των αρνητικών μοτίβων σκέψης και συμπεριφορών που συμβάλλουν στο άγχος. Η CBT θεωρείται η θεραπεία πρώτης γραμμής για τις περισσότερες αγχώδεις διαταραχές σε παιδιά και εφήβους.
• Οικογενειακή θεραπεία – Η συμμετοχή ολόκληρης της οικογένειας στη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση υποκείμενων θεμάτων, στη βελτίωση της επικοινωνίας και στην υποστήριξη του παιδιού στη διαχείριση του άγχους του.
• Φαρμακευτική αγωγή – Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να συνταγογραφηθούν φάρμακα όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) ή οι βενζοδιαζεπίνες για να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων των αγχωδών διαταραχών. Η φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τη θεραπεία για βέλτιστα αποτελέσματα και να παρακολουθείται στενά από επαγγελματία υγείας.