Μέθοδος Μοντεσσόρι

Βασικές αρχές: τι είναι και τι διδάσκει σε παιδιά και ενήλικες

Τι είναι η μέθοδος Μοντεσσόρι;

Η μέθοδος Μοντεσσόρι πήρε το όνομα της από τη μεγάλη Παιδαγωγό Μαρία Μοντεσσόρι. Αποτελεί ένα ολόκληρο παιδαγωγικό σύστημα το οποίο είναι βασισμένο στην αρχή ότι το παιδί θα πρέπει να έχει ελευθερία να δρα και να κινείται σε ένα προετοιμασμένο περιβάλλον που ενθαρρύνει την ανάπτυξη.

Περισσότερα ιστορικά στοιχεία και λεπτομέρειες για τη Μαρία Μοντεσσόρι θα βρείτε εδώ.

Η Μοντεσσοριανή αγωγή χωρίζει την εξέλιξη του παιδιού σε στάδια. Βλέπει δηλαδή τη σωματική, ψυχική και διανοητική ανάπτυξη σα στάδια τα οποία ονομάζει «αισθητηριακές περιόδους». Κάθε μία από αυτές τις περιόδους έχει τις δικές τις ανάγκες και ορόσημα. Τα στάδια αυτά αλλάζουν σύμφωνα με την ηλικία του κάθε παιδιού.

Η περίοδος που εστιάζει η συγκεκριμένη αγωγή είναι από 0 έως 6 χρονών. Η Μοντεσσόρι υποστήριζε πως αυτές οι ηλικίες είναι οι πιο κρίσιμες και οι πιο σημαντικές. Έλεγε συγκεκριμένα πως σε αυτές τις ηλικίες «το παιδί χτίζει την προσωπικότητά του μέσα από εμπειρίες του περιβάλλοντός του». Το περιβάλλον θα πρέπει να δομηθεί και να ταιριάζει με τις σωματικές και νοητικές ικανότητες του παιδιού ανάλογα την ηλικία του. «Η δυνατότητα για τον «καινούριο άνθρωπο» βρίσκεται μέσα στο ίδιο το παιδί», Μ. Μοντεσσόρι.

Πώς βλέπει το παιδί τη Μοντεσσοριανή Αγωγή;

Ένα παιδί έχει πολύ πιο αργούς φυσικούς ρυθμούς σε σχέση με έναν ενήλικα. Όσο κι αν φαίνεται αυτονόητο, η Μοντεσσόρι τονίζει ότι δεν πρέπει να βιαζόμαστε. Τα παιδιά έχουν την ίδια αντίληψη του χρόνου και του χώρου, άρα χρειάζονται διαφορετική προσέγγιση και κατανόηση. Εσείς δε θυμώνετε όταν κάποιος σας λέει τι πρέπει να κάνετε;

            Το παιδί έχει μια έμφυτη τάση για ανεξαρτησία.

Ενώ μπορεί να χρειάζεται και να επιθυμεί τη βοήθεια των ενηλίκων, ένα μικρό παιδί νιώθει ταυτόχρονα μια έντονη τάση να είναι ανεξάρτητο. Θέλει να κάνει όσο γίνεται περισσότερα πράγματα για τον εαυτό του. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε πως κατά την Μοντεσσοριανή Αγωγή το παιδί μαθαίνει χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις του.

            Το παιδί είναι πολύ ευαίσθητο συναισθηματικά.

Πολλές φορές θα έχετε αναρωτηθεί γιατί το παιδί σας νευριάζει, ξεσπάει ή βάζει κλάματα εύκολα. Η Μοντεσσοριανή αγωγή υποστηρίζει πως το παιδί δεν έχει μάθει να ελέγχει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του όπως ένας ενήλικας. Νιώθει τα πάντα άμεσα και έντονα. Έτσι όταν πληγωθεί από κάτι, έστω και μικρό, μπορεί να ξεσπάσει ή να κρατήσει μέσα του τη στεναχώρια.

            Το παιδί έχει ανάγκη από τάξη.

Δε νιώθετε πιο όμορφα όταν τα πράγματα γύρω σας είναι τακτοποιημένα; Η Μοντεσσόρι υποστηρίζει πως τα παιδιά έχουν ανάγκη από τάξη. Έχουν ανάγκη να βλέπουν τακτοποιημένα τα πράγματα και τους αρέσει να γνωρίζουν ποια είναι η σωστή θέση των πραγμάτων. Ένα παιδί μπορεί να ενοχληθεί από την αταξία που επικρατεί σε ένα χώρο. Μπορεί να στεναχωριέται και να μην ξέρει το λόγο.

Τι μας διδάσκει η Μοντεσσοριανή Αγωγή;

Η παιδαγωγική της Μοντεσσόρι δε μας δίνει μόνο τις βάσεις για να φτιάξουμε ένα όμορφο περιβάλλον για τα παιδιά. Τα στοιχεία που μπορούμε να πάρουμε κι εμείς ως ενήλικες είναι πολλά. Ένα μικρό παιδί έχει για πρότυπα τους γονείς του και τον περίγυρό του. Το παιδί αντιγράφει πολλές πράξεις και στάσεις των μεγάλων και αποθηκεύει στο μυαλό του πολλά από αυτά που βλέπει για μελλοντική χρήση.

            Ένα παιδί ευχαριστιέται μαθαίνοντας κάτι καινούριο.

Η βασική ορμή του παιδιού είναι η ανάγκη του να μεγαλώσει. Αυτή η ανάγκη του να μάθει, να παίξει και να εξερευνήσει είναι η κινητήριος δύναμη κάθε μικρού παιδιού που θέλει να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί. Το παιδί μαθαίνει με την επανάληψη. Η επανάληψη είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο στη μάθηση ενός παιδιού. Με την επανάληψη ένα παιδί κάνει «κτήμα» του τις δεξιότητες που χρειάζεται για να προχωρήσει στα στάδια της ανάπτυξης. Επίσης, το γεγονός ότι μπορεί μόνο του να κάνει κάτι, ότι είναι το ίδιο δημιουργός κάποιας πράξης είναι σημαντικός πυλώνας αυτοπεποίθησης.

            Ένα παιδί συγκεντρώνει την προσοχή του μόνο σε ένα πράγμα τη φορά.

Η έντονη ικανότητα του παιδιού να συγκεντρώνεται του επιτρέπει να απορροφάται εντελώς στη μάθηση ενός πράγματος. Αν δεν το διακόψετε, η αυτοσυγκέντρωσή του μπορεί να κρατήσει για μεγάλο διάστημα.

            Το παιδί είναι «εγωκεντρικό».

Ένα παιδί νιώθει κυρίως τα δικά του συναισθήματα και επιθυμίες μη μπορώντας να καταλάβει απόλυτα τους άλλους γύρω του. Προοδευτικά και με φυσικό τρόπο ένα παιδί μεγαλώνοντας θα αποκτήσει ενσυναίσθηση. Ένα παιδί νοιάζεται για την πράξη και όχι για το αποτέλεσμα. Η πραγματική ευχαρίστηση κατά την Μοντεσσοριανή αγωγή, βρίσκεται στη διαδικασία και όχι στο αποτέλεσμα. Αυτό σημαίνει πως το παιδί ευχαριστιέται περισσότερο το τώρα. Με λίγα λόγια ζει για τη στιγμή, γιατί από αυτή μαθαίνει.

Ποιες είναι οι βασικές αρχές της Μοντεσσοριανής Αγωγής;

1. Το παιδί μαθαίνει αυθόρμητα. Οι εσωτερικές δυνάμεις του παιδιού το «σπρώχνουν» να γνωρίσει το περιβάλλον του κι έτσι αποκτά εμπειρίες.
2. Το σχολείο και γενικά όποιος ενήλικας εκπαιδεύει το παιδί, θα πρέπει να σέβεται την ατομικότητα του παιδιού.
3. Η μάθηση προκύπτει από ένα οργανωμένο περιβάλλον που έχει προσαρμοστεί ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
4. Οι εκπαιδευτικοί και οι ενήλικες που εκπαιδεύουν τα παιδιά πρέπει να παρακινούν, βοηθούν, εποπτεύουν αλλά όχι να διδάσκουν.
5. Η μάθηση στη Μοντεσσοριανή αγωγή έχει το χαρακτήρα της αυτό-αγωγής και αυτό-μόρφωσης.

Παρακάτω θα βρείτε επεξηγηματικά βίντεο:

(μπορείτε να βάλετε υπότιτλους)

• Περιγραφή της μεθόδου από το κανάλι Montessori Education

• Σύγχρονες ιδέες από μια μητέρα δύο παιδιών για τη μέθοδο Montessori

• Μια πολύ γρήγορη επεξήγηση της μεθόδου Μοντεσσόρι

Πηγή:

Δ. Χασσάπης (2013). Φιλοσοφικές και Παιδαγωγικές Παραδοχές της Μοντεσσοριανής Παιδαγωγικής: Τότε και Σήμερα – Το Μοντεσσοριανό σύστημα εκπαίδευσης σήμερα και αύριο: Προβληματισμοί και προοπτικές, Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου, Ίδρυμα Μ. & Σ. Γουδέλη, 75-92, Αθήνα.